Spis treści:
Rozwój i zdobywanie nowych umiejętności oraz wiedzy to jeden z najważniejszych elementów życia – nie tylko wśród dzieci i młodzieży, ale również osób dorosłych. Czy możliwe jest połączenie nauki z zabawą? Jak sprawić, by uczenie się było proste i przyjemne?
Mechanizm uczenia się
Uczenie się to skomplikowany i wieloetapowy proces, w którym można wyróżnić osiem następujących po sobie faz: motywacja albo oczekiwanie, zrozumienie (dostrzeżenie materiału wśród innych bodźców), poznanie (zakodowanie wiedzy/umiejętności), przechowanie (w pamięci krótko- i długotrwałej), przypomnienie (przywołanie materiału z pamięci w odpowiedniej sytuacji), generalizacja (przeniesienie na nowe sytuacje i rozwinięcie strategii postępowania), działanie (wykorzystanie w praktyce) oraz sprzężenie zwrotne (uzyskanie wiedzy/nowych umiejętności na podstawie rezultatów). Ten mechanizm działa podczas każdego momentu uczenia się lub nabywania umiejętności praktycznych – od nauki chodzenia, przez mowę, aż po wykonywanie skomplikowanych działań matematycznych czy grę na instrumencie.
Przykład
Marek uwielbia podróżować po świecie (motywacja). W pewnym momencie zdaje sobie sprawę (zrozumienie), że znajomość dodatkowego języka obcego bardzo ułatwi mu porozumienie ze spotykanymi podczas wyjazdów osobami. Zaczyna więc chodzić na lekcje hiszpańskiego i stopniowo poznaje język, a następnie przechowuje go w pamięci. Podczas wyjazdu do Meksyku przypomina sobie nauczone zwroty i generalizuje je (prawdziwa sytuacja różni się od tych, które były przerabiane na lekcjach). Pozwala mu to na swobodną rozmowę z napotkanymi mieszkańcami (działanie), podczas której uczy się kolejnych słów i struktur gramatycznych (sprzężenie zwrotne).
Różne metody nauki
Istnieją różne metody nauki, które mogą być wykorzystywane w zróżnicowanych okolicznościach. Najczęściej wyróżniane jest:
- uczenie pamięciowe – zapamiętywanie czynności lub informacji w taki sposób, by dało się je bezbłędnie powtórzyć. Zapamiętywanie może przebiegać przy udziale różnych zmysłów (na przykład wzroku, słuchu czy dotyku). Przykładem może być nauka wiersza na pamięć.
- metoda prób i błędów (na przykład dziecko, które po kilku próbach dopasowuje kształt klocka do otworu w zabawce)
- nauka poprzez rozwiązywanie problemów – uczenie się podczas szukania rozwiązania w nowej, trudnej sytuacji (na przykład przejście przez płot, gdy przypadkiem zostaniesz w parku po godzinie zamknięcia)
- uczenie poprzez zrozumienie – nadawanie struktury informacjom i organizowanie nabytych umiejętności (na przykład odkrycie powiązania między wzorami matematycznymi a procesami mającymi miejsce w fizyce)
- mimowolna nauka – niecelowe uczenie się podczas wykonywania różnych czynności (na przykład nauka gotowania podczas towarzyszenia komuś przyrządzającemu potrawy)
- nauka przez naśladowanie (na przykład dziecko wykonujące te ruchy, co rodzice)
- nauka przez zabawę – uczenie się podczas rozrywki (na przykład oglądanie filmów popularnonaukowych)
Sposoby uczenia się mogą się łączyć – na przykład nauka gry w szachy łączy ze sobą elementy zapamiętywania (nazwy i sposób poruszania się figur), rozwiązywania problemów (chęć pokonania przeciwnika), zrozumienia (reguły i strategie) oraz zabawy.
Połączenie zabawy z nauką
Połączenie zabawy z nauką pozwala zdobywać nowe informacje i umiejętności nie tylko szybciej i przyjemniej, ale także bardziej skutecznie. Dzieje się tak ze względu na zaangażowanie emocjonalne, dzięki któremu wiedza jest przyswajana w znacznie trwalszy sposób. Dodatkowo każde przypomnienie sobie o zabawie powoduje niejako “automatyczne” powtórzenie części z zapamiętanych informacji. Emocje skłaniają również do głębszego zaangażowania w proces nauki, na przykład dyskusji z innymi uczestnikami zabawy po jej zakończeniu lub samodzielnego rozmyślania o poruszanych problemach.
Jakie są korzyści z nauki przez zabawę?
Połączenie rozrywki z nauką pozwala uzyskać znacznie lepsze rezultaty, a także minimalizuje zmęczenie i uczucie wypalenia, które mogą pojawić się w trakcie długotrwałej pracy.
Więcej motywacji
Znacznie łatwiej jest się zaangażować w czynność, na której wykonywanie ma się ochotę. Połączenie nauki z zabawą pozwala spędzić więcej czasu (bez uczucia znużenia) na zdobywaniu nowej wiedzy i umiejętności, a także ułatwić ten proces.
Szybsze zapamiętywanie informacji
Zaangażowanie emocjonalne pozwala przyspieszyć naukę nowych umiejętności i sprawić, że zapamiętywanie informacji jest mniej czasochłonne.
Lepsze utrwalanie wiedzy
Podczas nauki połączonej z zabawą powstaje wiele (często nieświadomych) skojarzeń, które ułatwiają przywołanie potrzebnych informacji w sytuacji, gdy są one potrzebne. Dodatkowo przyjemność z bawienia się zachęca do wielokrotnego powtarzania tych samych czynności, dzięki czemu możliwe jest ich skuteczne utrwalenie.
Zachęcanie do kreatywności i twórczego myślenia
Zabawa pomaga rozwijać umiejętności związane z kreatywnym rozwiązywaniem problemów, nieszablonowym myśleniem oraz tworzeniem projektów opartych o własne pomysły.
Budowanie więzi i nauka pracy zespołowej
Wspólna zabawa pomaga w zacieśnianiu więzi między bawiącymi się osobami (na przykład grupą dzieci lub dziećmi a rodzicami), a także uczy współpracy i dzielenia się zadaniami tak, by cel został osiągnięty jak najszybciej.
Jakich umiejętności można uczyć się podczas zabawy?
W zasadzie wszystkie dziedziny nauki oraz inne umiejętności mogą być uczone podczas zabawy. Dotyczy to zarówno przedmiotów szkolnych (na przykład matematyka, języki obce i inne), jak i sportu, zajęć artystycznych, elektroniki czy umiejętności społecznych.
Więcej informacji w tym temacie znajdziesz na blogu:
