Kiedy zacząć naukę elektroniki i programowania?

Elektronika i programowanie to dziedziny, które są obecnie niezwykle pożądane na rynku pracy, a także przydatne w codziennym życiu. Jaki moment jest najbardziej odpowiedni na rozpoczęcie nauki w tym kierunku? Jak dopasować sposób nauczania do wieku dziecka?

Dlaczego warto uczyć dzieci elektroniki i programowania?

Elektronika, programowanie, informatyka i inne powiązane z nimi dziedziny stanowią obecnie bardzo cenne umiejętności, które przydają się w wielu obszarach życia. Dynamiczny rozwój technologiczny sprawia, że zapotrzebowanie na pracowników o wykształceniu technicznym jest coraz większe, a osoby umiejące programować i znające zasady elektroniki są niezwykle cenione na rynku pracy. Umiejętności te przydają się również w innych zawodach, nawet humanistycznych oraz artystycznych (na przykład w celu lepszego wykorzystania współczesnych rozwiązań technologicznych czy nowoczesnych mediów). 

Etapy intelektualnego rozwoju dziecka

Rozwój intelektualny dzieci można podzielić na cztery etapy, które różnią się sposobem postrzegania świata i stopniem skomplikowania operacji myślowych.

Stadium inteligencji praktycznej (operacji konkretnych)

Etap ten ma miejsce od urodzenia do ukończenia drugiego roku życia. Dziecko wykształca wówczas takie schematy myślowe, jak odrębność od otoczenia, kolejność wydarzeń, przyczyna i skutek (“płaczę → przychodzi mama”) czy pojęcie przedmiotu. Uczy się również naśladowania cudzych zachowań.

Stadium inteligencji reprezentującej (przedoperacyjne)

Etap mający miejsce między drugim a siódmym rokiem życia. Dziecko uczy się symbolicznego i pojęciowego odwzorowywania rzeczywistości, a także odroczonego naśladownictwa (na przykład zabawa w gotowanie czy wizytę u lekarza). Często “myśli na głos”, opisując wydarzenia w czasie rzeczywistym i prowadząc swoistą “narrację” świata, co w pewnym momencie zostaje uwewnętrznione i przekształcone w tak zwaną mowę wewnętrzną. Dziecko uczy się też konsekwencji pewnych sytuacji (na przykład “szklanka spadnie → szklanka się stłucze”) oraz powoli kształtuje zdolność przewidywania przyszłości na podstawie poprzedzających ją wydarzeń (“w sklepach pojawiły się dekoracje → będziemy obchodzić Boże Narodzenie”).

Stadium operacji konkretnych

Etap ten ma miejsce od siódmego do mniej więcej dwunastego roku życia (okres szkoły podstawowej). Dziecko myśli w sposób słowno-logiczny, uczy się pojęć logicznych (prawda, fałsz etc.) oraz zaczyna klasyfikować w sposób hierarchiczny. W tym wieku dzieci umieją już również rozumować indukcyjnie (od szczegółu do ogółu – “na drzewie pojawiły się pąki → jest wystarczająco ciepło → pewnie zaczyna się wiosna”), rozumieją relacje między osobami, przedmiotami i sytuacjami oraz posiadają wykształcone pojęcie stałości objętości i masy.

Stadium operacji formalnych

Etap ten zaczyna się około dwunastego roku życia. Charakterystyczną cechą jest dominacja myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego oraz inteligencji werbalnej, a także intensywny rozwój myślenia abstrakcyjnego.

Wiek dziecka a sposób nauczania

W zależności od wieku dziecka i etapu rozwoju, na którym się znajduje, sposób nauczania elektroniki i programowania (oraz innych umiejętności) powinien być odpowiednio dostosowany.

Niemowlęta i bardzo małe dzieci

W tym wieku nauka polega głównie na dostarczaniu dużej ilości różnorodnych bodźców. Maluchy powinny mieć dostęp do ciekawych, interaktywnych zabawek, dzięki którym mogą uczyć się relacji przyczyna-skutek (na przykład naciśnięcie przycisku → zapalenie światełka).

Małe dzieci i przedszkolaki

Edukacja na tym etapie rozwoju wciąż zakłada dostarczanie jak największej ilości różnorodnych bodźców. Można również zacząć wprowadzać proste pojęcia (“robot”, “przycisk”) oraz uczyć wykonywania prostych zadań (układanie przedmiotów w zbiorach i kategoriach, skojarzenia, tworzenie kolejności wydarzeń). Dzieci mogą także poznawać najbardziej podstawowe zasady elektroniki (na przykład konieczność zasilania) i uczyć się bezpiecznego korzystania z urządzeń podłączonych do prądu.

Dzieci w wieku szkoły podstawowej

W tym wieku dzieci mogą już uczyć się programowania blokowego i poznawać proste komendy, na przykład programując interaktywne roboty. To również znakomity moment na naukę działania obwodów elektronicznych i ich podstawowych elementów oraz samodzielne budowanie pierwszych projektów. Dzieci w okresie szkoły podstawowej mogą też zacząć poznawać urządzenia elektroniczne i uczyć się korzystania z komputera.

Młodzież w wieku szkoły średniej

Na etapie szkoły średniej dzieci i młodzież mogą już uczyć się różnych języków programowania, samodzielnie budować proste roboty oraz poznawać nazewnictwo związane z elektroniką i pokrewnymi dziedzinami. To również świetny moment na rozpoczęcie pracy z minikomputerami, poznawanie obsługi bardziej skomplikowanych programów komputerowych oraz naukę projektowania własnych urządzeń.

Czy może być za późno na naukę elektroniki?

Na szczęście nigdy nie jest za późno! Naukę elektroniki i programowania można rozpocząć w każdym wieku – zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i na emeryturze. Warto pamiętać, że poznanie tych dziedzin nie musi być związane z późniejszą pracą zawodową – znajomość podstaw programowania i elektroniki przydaje się w każdej pracy, a także może przerodzić się w fascynujące hobby.